NOR-NORI-NORK

Hitzak tartekatuz macchiato bat,
tragoak tartekatuz zigarro bat.
Liburu bat eskuetan eta ideiak buruan
nork nori gain hartu.
Irakurtzea ona dela diote, baina arriskuaren deiadarrik ez dago.
Arriskutsu baitira zenbait ideia,
arriskutsu norbaitek bere egiten baditu,
arriskutsu gorpuzten direnean.
Horregatik debekatzen dituzte, ez diezaioten gain hartu.
Nor nori nork.

NORA GOAZ?

Noaua! Usurbilgo herri aldizkariko 533. alean argitaratutako iritzi artikulua Herorrek esan atalean. Independentzia, nazioa, burujabetza, subiranotasuna hizpide, probokaziotik idatzita, behar baitugu halakorik, probokazio apur bat gure barnean ere, bestela nora goaz?

 

Bota errua Giuseppe Trebbiri edo bestela Giuseppe Battelliri edo Gian Enrico Rusconiri. Bota errua Garibaldiri, Cavourri edo Bismarcki. Ez da mea culparik independentziari edo nazioari buruz idazten badut gaurkoan. Erru guztia besteek dute. Bota errua Kataluniari, Eskoziari edo Kortsikari. Ez da erruduna ez naizelako, baina badakizue, kulpa beti beste batena da.

Enbaxadore bat bezala sentitzen naiz munduaren amaiera honetan, trenbideek trenei stop dieten eremu honetan. Egon denak hemen badaki zergatik diodan. Herrian gertatzen den guztiaren berri dut (beno gehienarena), baina bertan ez egonik kanpoko ikusle batek bezala ikusten dut dena. Postu pribilegiatua San Giusto gazteluak eskaintzen duena.

Baina mintzo gaitezen benetan axola duenaz: Zergatik gara hain burugogorrak? Zergatik gara hain artaburuak? Hain anormalak? Hain, hain, hain … Galdera erdi erretoriko hauen intentzioa iraintzea da, ez dago inolako sarkasmo edo ironiarik … beno agian apur bat, goilarakada bat, ez gehiago. Inongo izenik aipatu gabe, politika instituzionalean sinesten dugu oraindik, gainontzeko herrialdeetako gobernuek aurrerapausoak daramatzaten bitartean gurean haur jolasetan gabiltza: berak ez dit pilotarekin jolasten uzten, ba nik ere ez diot utziko nirearekin jolasten eta pilota galtzen badu, izorrai! Honetarako daude Legebiltzarrean? Pilotarekin jolasteko? Martxa honetan nituen ilusio guztiak galduko ditut.

Eta oraindik ligthegia iruditzen zait idatzi hau. Zarata behar du, buila, garrasiak. Haserre gehiago, eromen gehiago!

Independentzia nahi dugula, askatasuna nahi dugula … Eta zer egiten ari gara? Sozialismoa! Sozialismoa! diote batzuek … Eta ideia putarik ez zer den! Das kapital irakurri eta ulertu balute bezala mintzo dira intelektual paperan. Eta historiarekin justifikatzeko gure existentzia gai dira erromatarren aurkako batailak Euskal Herriaren askatasun eta subiranotasunaren ikur bezala hartzeko. Azken finean bla bla bla Independentzia eta Sozialismoa! Gora Euskal Herria askatuta! Akaso horregatik telebistako debateetan ez dute historialaririk eramaten inoren justifikazio historiko-politikoa ez dezaten hankaz gora jarri.

Falazien eta gezurren inperialismo kognitiboa. Eta gainera gure ignorantziatik gai gara egia gezurra dela esateko gure ikuspuntutik oker baitago egia hori. Eta gainera nazia edo faxista deituko diogu egiari gure argudio indartsuena bailitzan.

Gobernuaren inmobilismoa independentziaren alorrean eta Herriaren ignorantzia erradikala. Errobiren kantu baten izenburua galdera: Nora goaz?

Eta inkontzienteki Hegel dugu maitale. Batetik Estatua eta bestetik Gizartea. Estatuak dituen helburuen atzetik jarraitzen du, nahiz eta Gizartearen kalterako izan. Eta egun ekonomiak agintzen duenez, lehentasuna Estatuaren osasuna (ekonomikoa) da eta ondorioztatzen dute honen suspertzearekin Gizartearen osasuna hobetuko dela, inoiz alderantzizkoan pentsatu gabe.

Gobernuaren postureoa ez denez aldatuko (oraingoz) gure soluzio bakarra Herria mugitzea da albo batera utzita alderdi jokoak, ignorantzia etab. eta kausa batengatik, hau da, independentziagatik eta alde mugitzea eta borrokatzea. Zarata atera behar dugu kalean munduak entzun diezagun. Justifikazio historikoak aparte utz ditzagun, kontzentra gaitezen justifikazio garaikideetan. Independentzia ez da Sabino Aranatik datorkigun kapritxo bat, gurea denaren defentsa baizik. Ultimatum batek egon behar du: gurea dena babesteko prest zaudete (utzi pentsatzen … EZ!) edo bagoaz hemendik! Konturatu behar baikara kultura dela euskaldun egiten gaituena eta gure kultura gainbeheran doala kanpoko eta BARNEKO hainbat motibo tarteko. Kulturarik ez badugu agur independiente izateko aukera orori.

Beraz: kontzentzia gaitezen, utzi txorakeriak albo batera eta Marxi ideia lapurtuz: Munduko euskaldunak batu gaitezen!



TESTIGU OBABAKO

Nazkatu zirenez bakardadean gauzak konpartitzeaz,

kolokatu zirenez antigoaleko liburuen esentziekin,

metaforen eta konparizioen zurruntasunaz,
klasikoen klasikotasunaz ...
Igandeko hamabitako kanpaien ereserkiaz
Obaba abandonatu zuten maisuen madarikazioen konpainian.

Eta atez ate, tinbrez tinbre, egunonez egunon,
erromesaldian literaturaren testigu
Jehovari konpetentzia eginez, Jainkoaren literaltasuna errebeindikatuz.
Baina jainkotasunak gehiegizko omen ziren,
hodei gaineko harrizko gazteluak
hondartzako hareazko gazteluak baino ahulagoak zirela.
Jainkoaren Hiria lurrean zegoela ...

Ze Jainko eta ze hostia! Guk literatura nahi dugu!
Bere elitismoaz nazkatuta amateur egin!
Zaldunak eta damak eta dragoiak eta magoak ... zahar kiratseko liburutegietatik
kanuto aromazko lokaletara eraman (pasatu gabe).
Lasai Peter; Kerouac eta Shakespeare, Homero eta Kirmen,
Dicken eta Beñat Etxepare, Valle-Inclán eta Victor Hugo
mahai berean Venetoko ardo gorria edanez ipiniko ditugu.
Eta mozkortu! Guk dakigun moduan,
mozkorrak baitira amateur beraien elitismoan. Martinek esana, Amen.

Ikatzen edo Info7ko estudioetan, tokiak berdin du!
Literatura kalean dago! Eta testigua airean Obabako mendietatik haratago
kanpamendu basea altxa dute tontorrera igotzeko asmoz.
Baina zeren tontorra? Irratiko antenarena noski!
Bi ostegunetan behin tontorrera igotzeko zina egin dute
Peter eta Martinek. Eta tontorrera igotzeko sherpak.
Literatura mozkortzeko bere izate umanoena erakus diezagun.

BESTE HEZKUNTZA FORMA BATI

Irratian entzun dut gaur bozkatuko dela Espainiako Parlamentuan Wert Legea deitua izan dena. Eta inongo arazorik ezean baiezkoarekin aterako dela. Hemendik urtebetera indarrean (praktikan) jartzea espero dutela entzun dut, ondorioz jarriko dutela jada lege izango baita eta legea hitzik gorena izanik ... Diote Estatuan dagoen eskola porrotaren tasa jaisteko erreforma bat dela, eskola porrotaren tasak hain zuzen, ez datuetatik haratago dagoen hezkuntza. Azken batean Gobernuei datuak soilik axola zaizkie. Zer nolako gauzak ezta?

Datuak bakarrik axola bazaizkie, kalitateak bost axola. Europan eta Munduan "begira zer nolako datu onak dauzkagun! Gure eskola porrota jaitsi egin da! Orain hezkuntza hoberena dugun estatuetako bat gara! Gora gu!" esateko besterik ez dute balio datuek. Itsututa gaude datuekin, hobeki esanda daude eta daude horrek gaude egiten gaitu. Baina niri datuek bost axola! Atzo ipini nuen artikuluan nioen moduan arazoa berdina da, Estatuaren eta Herriaren osasuna, Hezkuntzaren datuak eta kalitatea. Pentsatzen dute lehenak senda dezakeela bigarrena eta ez dira pentsatzen jarri alderantziz izan daitekeela. Zergatik datuek garrantzi gehiago dute kalitateak baino?

Bestalde nik uste Hezkuntza egungo egoera justifikatzeko erabili nahi dutela. Dagoenarekin jarraitzeko ikasgaiak eman nahi dituzte, Hezkuntza egungo zibilizazioaren aldare moduan erabili nahi dute. Honekin esan nahi dudana da: Elizak botere handiagoa zuen garaian historian suertatu diren gertaera guztiak justifikatzeko sermoiak erabiltzen zituen moduan, askotan Estatuaren babesean honek ematen zizkion pribilegioengatik, gaur egun Hezkuntza erabili nahi dute horretarako. Hezkuntzaren bidez lokartu nahi dituzte ikasleak, haur direnetik gazte diren arte. Eta K. Marxek zioenean "Erlijioa da Herriaren lobelarra" XXI. mendera egokituta "Hezkuntza HORI da Herriaren lobelarra". Egoera matematika euklidetarraren filtrotik pasako dute eta honela 1+1 beti 2 izango da. Eta inork ez du zalantzarik egingo zergatik 1aren balioa 1 den edo zergatik den 1+1 batura 2. Hezkuntza justifikazio forma moduan.

Beraz zerbait egin behar da honen aurka, manifestazioak, aldarriak, protestak ... ez dute bukatu behar, baina horiekin bakarrik ez dugu ez lortuko. Kaleko ahotsak ez dira Espainiako Parlamentu barrura iristen, ez eta gainontzeko Parlamentuetara ere. Hormak lodiegiak izango dira eta insonorizazio lanak egingo zituzten ez entzuteko. Beste zerbait praktikoagoari heldu behar diogu, alternatibaren bat topatu. Okurritzen zaidan alternatibetako bat Hezkuntza libre bat antolatzea litzateke. Hezkuntza libreak edo deitu nahi diogun moduan, gure herrietako haur, gazte zein helduri eskainia izan behar luke, adin guztietakoen arteko interakzio edo elkarlan horrek fruituak eman ditzazkeelako. Badakit egiten direla egun jakinetan, baina zabalagoa izan behar luke.

Herrian, herri bakoitzean, edo auzoetan, gazteak badaude, haurrak badaude, helduak badaude, eta elkarren artean gauza asko ikas ditzazkegu. Egongo dira magisteritza ikasten dutenak, ingeneria, filosofia, filologia, historia, industriako ikasketak, psikologia eta beste hainbat ikasketa. Ez soilik teorikoak direnak, baita praktikoak direnak eta baita ikasketak egin dituztenak edo lanean gauzak ikasi dituztenak. Zenbat gauza ikas ditzazkegu horrela? Gogoan dut gure herrian Gaztetxearen aldeko mugimendua hasi zenean "Herritik herriarentzat" lemapean ibili ginela. Eta aisia bezalako gauzetaz aparte hezkuntza ere izan daiteke herririk herriarentzat. Horri heldu behar diogu, zalantzan jarri 1aren balio ea 1 den, zalantzan jarri komunikabideek zabaltzen duten oro, zalantza egin zibilizazio honen inguruan.

Hala ere, eta gure herrian oso ohikoa da, antolatzen den ekimen orori bere etiketa politikoa ipintzea. Hau ere gainditu behar dugu, hezkuntza laiko bat proposatzen badugu, ados! egin daiteke ideologia bati zuzenduta edo beste batera, baina laikotasun politiko bat ere behar luke. Hasiera batean Hezkuntzaren aldarria gure kultura maila handitzea dela, gure zalantza egiteko abilezia handitzea onerako eta txarrerako.

Beraz herri mugimenduak indarra duten lekuetan horrelako ekimenak martxan jartzea aproposa izan liteke aurre egiteko ezarriko digute hezkuntza molde berriari. Aldi berean instituzioen aurka egin behar da noski, baina alternatibaren bideari heldu behar zaio, protestak soilik ez ditu emaitzak edo soluzioak ematen. Ez dakit nork irakurriko duen, baina horrelako ekimenak bultzatzea oso aproposa delakoan nago eta Herria bera aberas dezakeen forma bat izan liteke. Dagoenari aurka egiteko beste forma bat.

BOTEREAREN UMANIZAZIOA

Oraindik honen inguruan asko ikastekoa naiz, baina gaia aproposa iruditu zait gauden momentua kontutan hartuta gaiari buruz idazteko.

Ideia bati bueltaka eta bueltaka nabil azken egun edo hilabeteetan eta zerbait idatzi nahi nuen honen inguruan eta azkenik denboratxo bat ere hartu dut idazteko. Boterearen umanizazioa bezala deitu dut artikulu hau, behar bat bezala ez badu hondamendira gehiago hurbildu nahi egungo gizarteak, baina batez ere boterearen bueltan bizi den kastak. Asko hitz egiten baita horren inguruan, kasta politikoa, egungo gizartea "gidatzen" duena. Geroz eta inmobilistagoa bihurtzen ari den klasea eta horrek beraien arteko erlazioetara bakarrik mugatzen ditu beraien mugimenduak. Kasta politikoak, gure inguruko estatuetan oso garbi topatzen direnak, bereizketa bat egin du XIX. mendeko filosofo germaniarrari kasu eginez. Hegel-i buruz hitz egiten nabil.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770 - 1831) askotan lotu izan da estatu naziaren pentsamendua burutu zuelako. Richard Wagner musikaria ere, baina guztiz ideia anakronikoa da hori. Hegelek ez zuen ezta Alemania batu bat ezagutu, beraz nola demontre aurreratu zezakeen halako erregimen bat? Baina hori ez da landu nahi dudan gaia. Hegelek bereizketa bat egin zuen sistema politiko eraginkor bat lortzearren: Estatua eta Gizartea. Bi entitate aparte ziren eta axola zuena Estatuaren helburuak lortzea zen Gizartearen onerako ala kalterako izanda ere. Estatuaren salbazioa, Estatuaren hoberako ziren helburuak, horiek soilik axola zuten.

Eta hau zertara dator? Ez al zaizu iruditzen gaur egungo estatuetan halako bereizketarik dagoela? Batetik Estatua eta bestetik Gizarte. Nahi izanez gero dei diezaiogun Herria gaur egungo terminologian gustorago irakurtzen baitugu. Hau Estatuaren zerbitzura daudenak ez baititugu Herriaren parte hartzen. Baina nik hala dela uste dut, aipatu dugun kasta politikoak Estatuaren salbazioa du gaur egun krisiak eta ekonomiaren beherakadak eraginda. Bereizketa hori egin dute, lehenik Estatuaren osasuna eta bigarren Herriaren osasuna, berau Estatuaren osasun onak sendatuko duena. Estatuak ekonomiaren zerbitzura geratu dira eta duten helburu bakarra (esku ikusezinak edo ikusezinek) irabaziak lortzea da axola gabe zein diren irabazi horien kostuak. Estatuek dituzten zergek entitate horiekin Herriari "laguntza" eskatzera behartzen dituzte. Laguntza hori behar bat denean eta Herriak ez duenean ikusten laguntza hori itzuliko zaionik normala da honen altxamendua.
Estatua ezagutzen dugun egiturarik garrantzitsuena bihurtu da gaur egun, zerbait sakroa izango balitz bezala kasik. Eta estatuaren gidariak sakrotzat ikusten dute. Ez da harritzekoa zenbait estatuk beren barne separaziorik nahi ez izatea, hala ere hori estatuz estatu aztertu beharreko gauza litzateke. Gidariak profeta bihurtu dira eta Estatuaren osasuna hobetu nahi dute, baina Estatuaren gaixotasun bakarra ekonomikoa dela pentsatzen dute gainontzeko arazoak honen ondorio izango balira bezala. Konserbadoreenak ere Marxen ideia hau bere egin dute! Baina ez da hala, ekonomia ez da denaren erremedio, beste hainbat karta ere badaude mahaiaren gainean eta ez ditu ekonomiak erremediatuko. Ez da harritzekoa kultura jipoitzea gainbehera garai batean egiten duten lehen gauza, kultura eta hezkuntza biak. Horiek gabe Herria ignorantzian eroriko dela pentsatzen dute eta ondorioz beraiek dioten guztiari men egingo diotela. Beraz ekonomia ona denean soilik gara dezake Herriak bere kultura bere hezkuntza? Oso krudela deritzot afirmazio honi.
Baina ez, hezkuntza inflexio bat egin behar luke kasta politiko horrek. Gizartearen osasuna ez du Estatuaren osasunak konponduko. Alderantzizkoa izan behar luke honek. Herriaren osasunak sendatuko du Estatuarena. Honegatik Estatuaren administrazioak umanizazio bat garatu behar du. Estatua makina bat ulertzen dugu denak mekanikoki funtzionatzen duelarik. Estatuaren parte edo Estatuaren besoak iristen diren toki guztietan denak mekanikoki funtzionatuko du, baita gizakiak ere bere lanean, bere pentsamenduan, bere bizitzan. Eta honekin bukatu behar da, hau baita zibilizazioa amildegian behera daramana. Hurbileko instituzioek umanizatu behar lukete, udaletxeek, gero etorriko dira aldundiak, gobernuak, parlamentuak eta gainontzeko funtzioak eta Estatuak (eta Euskal Herriaren kasuan botere entitate gorenak) umanizazio hau bultzatu behar du, eta ez badu bultzatzen ez badu oztopatu behar, bestela aldaketa bortitzagoa izango da. Eta bortiztasun horrek ekartzen badu aldaketa berau ere bortitza izango da bere izatean, ordena mantentzea izango baitu helburu honekin umanizazio indar guztiak hutsean hutsiz.
Estatuaren zerbitzariek ez badute Herriaren osasuna hobetzen Herria bera hasiko da bere osasuna hobetu nahian eta lortzen badute hura hobetzea Estatuarenganako mespretxua geroz eta argiagoa izango da bi entitate aurrez aurre geratuz: Estatua eta Herria. Eta bigarrenak lehena garaitu nahiko du. Azken finean izaki bizidun garen aldetik bizirautea dugu helburu, bakardadean ala kolektiboan eta zuzenean ala zeharka gure hondamendia ekarri nahi badigute bizirauteko senak bultzatuta haren kontra egingo dugu kontra egiteko formen aniztasunean.
Beraz  botereak (politikoak, ekonomikoak edozein motatakoak) bere izatea aldatu behar du, baldin eta bere hondamendia ekarri nahi ez baldin badu. Eta hondarrezko ordularian hondar aleak guttiago dira goiko aldean, eskuekin kontatzeko moduan.


EDALONTZIEI

Edalontziak hutsak daudenean
badakizu beteta edo hutsik egon diren
aurretik.
Baina edalontziak apurtzean
apurtuaren oinazea besterik ez da ageri.
Beteta edo hutsik egonaren
arrastorik ez ...
baldin eta zure eskuetan ez bada egon.

MUXUAK OPARITU NIZKIZUN

Muxuak oparitu nizkizun
ardo kopa baten truk.
Geroztik muxuak ardo kopetan kontatzen dira
eta zigarro kontusmituak ...
Pariseko akordeoiak isildu dira,
katuen miauak biharamuneko iratzargailu,
poeta mozkorren bertsoak
errima hankatrabatu.
Larrosa pozinduak lorategian ...
Ispiluetan zure islada mamu bat da,
gaueko kea lanbrotan
eta ardo botila bukatu da
autobusaren urruntzearekin batera.
Adio hiztegian hutsune bat da.

AL VENT

Al vent,

la cara al vent,

el cor al vent,

les mans al vent,

al vent del món.

 

I tots,

tots plens de nit,

buscant la llum,

buscant la pau,

buscant a déu,

al vent del món.

 

La vida ens dóna penes,

ja el nèixer és un gran plor,

la vida pot ser eixe plor,

però nosaltres,

 

Al vent,

la cara al vent,

el cor al vent,

les mans al vent,

al vent del món.

 

I tots,

tots plens de nit,

buscant la llum,

buscant la pau,

buscant a déu,

al vent del món.

 

 

Raimon (Ramón Pelegero Sanchis) abeslari valentziarrak bere gaztaroan idatzitako abestia da goian dagoena: Al vent. Ez nekien zer egin eta interpretazio bat egitea, edo itzulpen bat edo deitu nahi den moduan egitea otu zait, nire estiloan noski. Al vent ... Haizeari ...

 

Jeiki nintzenean banituen nituenak baino urte gehiago.

Nekatuta, bizitzaren nekez, zama garratza bizkarrean.

Egutegiei orriak kentzen eta kentzen egunez egun

munduak jira biran jarraitzen duenaren seinale besterik ez.

 

Horitu dira garai bateko egunak, zuribelztu

eta haizeak indar berdinarekin jotzen duenaren zalantza

sortu zait.

 

Eta zientzialariek haizeari bere definizio zientifikoa eman diote

metafora eta lirika guztia albo batera lagata.

Baina haizeak berdin jarraitzen du bere egunen joan-etorrian,

gelako leihoa kolpeka zabaldu du loreak lurretik barreiatuz

zirimola eta zurrunbiloetan dantzan.

 

Kanpora begiratu dut.

Bila, bilakatzaile haizearen. Baina ikusezin doa

doan tokira doala. Joan. Eta ikusezin dator

datorren tokira datorrela. Etorri.

 

Al vent la cara, la cor, les mans. Al vent del món.

Eta ikusezin jarraitzen du haizeak

libertateren sentsazioarekin ikutzen gaituen bakoitzean.



NOUVEAU MISÉRABLE

Barrikadetan erori ziren eta eroritakoekin barrikada gehiago egiten zituzten. Paris aldatzen, aldaketan Marseillesa entzuten zelarik gillotinak buru bat mozten zuren bakoitzean. Bastilla hartu zuten eta Napoleonek Zesar izan nahi zuen, edo beharbada Augusto, princeps, Europaren jaun eta jabe. Elbako uhartea txikiegia zen Leipzig ondoren, horregatik Waterloo bat behar zuen Santa Elena izan zedin bere hilerri.

Vienak bazekien. Bazekien zer zen mozkor ondorengo ajea. Parisek hobekiago eta Konstantinoplak ez zuen imajinatu ere egingo Miloko Venusak gerra deklaratuko zionik Lord Byronek hitzak ipintzen zizkion bitartean independentziari. Eta Espainiak mila gaueko gerra hasi zuen Riegorekin Borboien aurka.

Eta bitartean Liverpoolgo portuan kea eta izerdia eta burdin hotsa. Londresetik munduaren norabidea kontrolatzen dute Ameriketatik Asiara Txinako Harresi Handiaren aurka. Opioaren gerrak eta Meiji Pazifiko ertzeko uharte batzuetan, Japonia harresiak botaz eta samuraien kontrako ehizan. Estatu Batuetan lurren ehiza eta indio lumagorrien lurrak desertu.

Lehengo miserableek miserable berriak sortu dituzte eta lantegitik etxerakoan absentaz mozkortzen dira ez daitezen gogoratu ere egin eguna berriz argituko dela.

Eta bizitzaren haria tentsio tentsiogarrian dutenek kopla zatar batzuk idazten dituzte erromantikoari burla eginez metafisika eta tabako kiratsdun galdera existentzialekin. Ni horietako bat naiz Rimbaudekin botila beretik edaten dudana.

EXPRESS D'ORIENT

Dena ahazte arren Gare de l'Est-en trena hartu nuen urriko egun bero batean ekialderantz. Sei bagoi ekialdera zuzenduta. 1884. Eta hamaika muxu memorian giltzapetuta. Trena aurrera doa, paris zaharra eta berriaren muga-lerro, abandonatzen inoiz abandonatu nahiz ez balu bezala. Dama bat bezala. Aterkipean euria ari duen egunetan bezala ortzemugan galtzen den itzal luze hori.

Arloteak mozkorturik luxuzko putekin ametsetan. Eta Estrasburgo, leiharen sinonimo eta metafora. Errebantsaren ikur eta gurutze. Gerra Santuen urteak pasata diren arren santuek santu izaten jarraitzen baitute eta gerrek gerra. Eta Babariako paisaia Alemaniar Inperioaren hegoaldean. Von Bismarck, garagardoa ardo gorriagatik aldatuta eta Karlomagnoren ondorengoak zatituta. Eta gerran eta borrokan eta gudan. Munich eta Nibelungoen eraztuna. Richard Wagner akordeoi zahar batengatik. Eta Bohemia iparraldean du Vienak. Balsak eta musika eta edertasuna eta elegantzia. Austria bere handitasunean handi Alpeetatik Transilvaniako oihanetara. Budapest erdian Danubio urdinaren xerkan. Eta Paris txikia bidaiaren amaieran kasik, Bucarest, Walakia, Errumania baten alde poetak. Amaiera musulmana, Santa Sofia, hiria bitan du zatiturik Konstantinoplak, bi birika arnasa Europari edo Asiari eman ez dakiela oraindik. Baina hori Konstantinok ere ez zekien.

AMODIO ISTORIO BAT

Amodioari idatzi nion behin, ekutitz bat.

Idatzi nion eskutitz bat zirriborroz betea.

Eta beste zirriborro batekin erantzun zidan,

erantzun gisa zirriborro mugagabea.

 

Eta erantzunaren erantzun bi hitz

koma batez bereizirik bi hitzak, bereizita.

Maite, zaitut. Zaitut, maite.

Aparte egotera kondenatuta daudela iritzita.

 

Bidean maite galdu zen eta amodioak

zaitut bakarrik irakurri zuen, harriduraz.

Nik zu zer? Zer? Zer? Zer ote zer hori?

Eta galdezka oheratu zen loguraz.

 

Biharamunaren biharamunean biharamun

gorroto ala maite zaitudan galdezka.

Biharamunaren biharamunean biharamun

hurbil ala urrun zaitudanaren kezka.

 

Maiatza zen, baina ez udaberri.

Neguak tinko zeraman kaleetan. Elurra

zoko txikienetan oraino eta eguzkia beldurti

urtzearren iraganaren azken apurra.

 

Boulevardean elkartu ginen elkartu gabe

euripean korrika aterpe bila edonon.

Ordulariak hamaikak markatzen zituenean,

guardasolik gabe ezin zenean egon.

 

Haitzetan zure buruaz beste egin zenuela

jakin nuen jakin aurreko instant batean

eta zure eskutitzak haitz horietan bota nituen

abenduko hogeita hamabigarren egunean.

 

Amodioa zu zinela jakin izan banu lehenagotik,

agian, ez nuen jokoetan ibili beharko zurekin.

Baina Jerusalemgo harresiak gogoko nituen

eta urrun izatea zer zen nahi nuen jakin.

 

Eta oraindik haitzetatik eskutitzak iristen zaizkit

helbiderik gabeko postontzi honetara.

Baina hitzak bidean galduta daude eta badakizu,

eskutitza osatzeko itzuli beharko nukeela haitzetara.

 



HARRESIEI BURUZ GALDEZKA

Alabak galdetu zidan oraindik haur zela:

- Harresiak kanpokoengandik barnean daudenak babesteko egiten badira, zergatik guk barnekoengandik babesteko egiten ditugu?

Eta erantzun nion barnearen eta kanpoaren arteko mugak oso aldakorrak zirela.

Urteak pasa dira eta oraindik barnean egonda ere kanpoan sentitzen gara.

GAZTERIA DENBORAREN KRONOLOGIAN KOKATZEAREN ETA BESTELAKOEN INGURUKO ZALANTZAK

2013ko apirilak 20, Usurbilen larunbatez Usurbilgo Ernairen aurkezpen ekitaldirako egindako testua Leire Iturriotzek bakarrizketa moduan irakurtzeko. Ez dakit hala egingo duten, baina nik fondoko musika moduan Cat Stevens-en "Morning has broken" jartzen dut irakurtzen dudan bakoitzean.

 

Barkatu nire egoismoa, baina galdera bat dut buruan bueltaka eta bueltaka eta erantzun nahian ibilita ere ez dut lortzen erantzutea. Horregatik gaur zuen artean egonda errazagoa izan daiteke buruhauste horrekin amaitzea. Ondo entzun, behin bakarrik esango dut eta. Hemen ona izango litzateke buruhezur bat eskuetan izatea, dramatismo barroko pixka bat, baina hori gabe ere moldatuko gara. Zergatik esaten digute gu gazteok etorkizuna garela? Zuek badakizue? Beno hau bakarrizketa bat da eta nire kontutik erantzun beharko diot galderari. Zergatik etorkizuna? Denbora imajinario hori, inork ezagutzen ez duena, existitzen ez dena? Zergatik gaur biharkoak izan behar dugu eta bihar etzikoak?

Gero diote etorkizuna orainak eraikitzen duela, beraz gazteok non hostia gaude? Krokis bat egidazue gauzak uler ditzadan. Etorkizuna gara eta orainak egiten du etorkizuna. Beraz etorkizun horretan bizi behar dugu gaurko helduek gaur egingo diguten etorkizunaren arabera? Broma bat da, ezta? Non daude kamerak? Konparazion bat eginez, gutxi gorabehera Sobietar Batasunaren antza hartzen diot Kremlinak zioelarik nola jokatuko zuten bloke sobietarreko estatu partaide guztiek.

Nik umetan gazte izan nahi nuen eta gazte izanik herria hobetu genezakeen guri gustatuko litzaigukeen arabera. Eta gazte izanik ikusten duzuna da, edo burugogor, egoskor, errebelde zara edo ea noiz naizen heldu gauzak aldatzen hasteko. Hor arazo bat sortzen da, heldu izanik gaztetako begirada idealista ez dela horren idealista. Batzuetan bai ... kasuak eta kasuak daude ... helduak eta helduak ... eta gazteak eta gazteak noski. Piratak eta piratak dauden bezala. Batzuk kortsario bihurtzen dira. Baina hori beste gai bat da, beste galdera baten erantzuna eta nik lehenagoko galderari erantzun nahi diot.

Uste dut politikan eta boterearen goi mailetan daudenek gazteak kaleetara edo hobekiago esanda lokaletara (tabernak barne) murriztea nahi dutela. Demagogo buruhuts batzuk izan gaitezen, esaten diguten lehen gauza sinets dezagun zalantzarik erakutsi gabe. Eta kaleetara protestan ateratzen garen bakoitzean bandalo (kontenporaneo) batzuk garela esaten digute. Pintada batzuk egiteagatik, boterearen aurkako blasfemiak oihukatzeagatik, poliziari botilak botatzeagatik etab. eta etab. luze bat adibide gisa. Hain gara gaiztoak? Hemen dauden helduek erantzun dezakete? Akaso horrela da eta ispiluan gure burua ezberdin ikusten dugu. [...] Ironia da, ez dut uste Napoleonen sindromea dugunik. Edo agian bai? Soziologo-medikuei galdetu beharko diegu.

Gazteok existitzen gara, etorkizuna ez, ergo gazteok oraina gara eta ez gaude konforme dagoenarekin. ez dugu izan nahi beste belaunaldi bat munduak berarekin daraman zama eramaten jarraituko duena. Boterearen pulpitoetatik (metafora bat da) "Ezin diegu gure seme-alabei halako mundua utzi. Mundu hau konpondu behar diegu" diotenean, EZ! Utzi guri gure mundua eraikitzen! Ez dugu berdinarekin jarraitu nahi, amildegitik gure burua bota nahi. Honekin jarraitu nahi duenak bidea libre du, nik ez diot lagunduko.

Mundua estatu ezberdinek osatzen dute, gizartea bere partaide guztiek. Eta guk gure ahotsa nahi dugu, gure ahots propioa, gazteona gazteon ahotik irteten dena. Beharbada ekibokaturik gaude, beharbada oraindik ez gara hain heldu mundua ulertzeko, beharbada oraindik ez gara gai munduak dituen hamaika korapiloak askatzeko. Berdin zaigu! Ikasiko dugu, gure onerako baldin bada prest gaude. Edan dugu edabetik eta ateei danbaka eta danbaka ibiltzen hasiak gara.

Kulpak eta erruak (baldin badaude edozertan) botatzen hasi aurretik jarri dezagun gure albokoak zer digun esateko. Entzun dezagun zer dugun esaten. Zein diren zure eta nire ametsak, nire eta gure ilusioak, gure eta zure asmoak. "Munduaren koloreak egunetik egun doaz aldaketan" eta guk gure koloreekin marraztu nahi dugu mundua, irri-kolorez, errebeindikazioz, abestiz ... Kaleak, herriak inbaditu eta konkistatu eta zuzenean ikusi nola argitzen den egun berria.

 

 

KOLOREEN EREMUARI

2013ko apirilak 20, larunbata, Usurbilgo Ernai Gazte Taldearen aurkezpen ekitaldian irakurritako olerkia. Silvio Rodríguez-en "La era está pariendo un corazón" abestia atzetik entzuten zela idatzi nuen.

 

Goizez eguzkia ekialdetik esnatzen da, esnatu, esnatzen.

Esnatzen esnatu da.

Ekialdetik goizez eguzkia,

ekiaren aldetik, eki goizez, jeiki.

 

Eta lozorrotik ernai, ernatu, erne.

Morpheoren sehaskatik, zorrotik loaren.

Ihintzak busti ditu goizeko loreak.

Ihintz, eguzki printz, loreak kolore, koloreak lore

busti,

kolorezko malko ttantta doa ttantta-ttantta

lurrera.

Ortzadarra.

Ortzitik haratago zerumugaraino, zubi Erromara.

Baina guk ez dugu Erromarik nahi,

gure bideak ez doaz Koliseora,

gure bideak ez dira galduak,

gure bideak, bide, bidaide, egunsentira.

Egunak gauarekin apurtuko du, KRAX kristalak, KRAX ispiluak, KRAX izotza

KRAX KRAX KRAX!

Aroa bihotz berria erditzen ari da

eta bere sabeletik ERNAI taupaka gazte,

zilbor hesteak moztuz oinez hasteko prest.

UDABERRIKO LOREAK KASU

Olerki bat idatzi beharra sortu zait egunkarietan topatu ditudan berriek sortzen dutena askatzeko. Urrun egonik ere hurbil sentitzea lortzen baitute. Eta agian ez da izango egokiena geografia oztopo izanik, baina beharrak asetzeko beste biderik ez dut topatzen nire aldetik. Eta gainera bada denbora literaturari buruzko blog honi literaturaren presentzia kendu niola, bada aldatzeko garaia, literatura propioari bere eszenatokikoki zatia oparitzeko.

Eta inspirazio iturri bezala Gorka Bereziartuak bere blogean idatzi duen artikulua Askaguneko gertakariei banda sonora jartzeko egin duen abestien rankingarekin, honatx. Horregatik nik ere olerkiari bere musika jartzea erabaki dut: Silvio Rodríguez-en "Me va la vida en ello".

Bizitza joko bat zela uste genuen hasiera batean.
Eta konturatu ginenean suak dena erretzen zuela
ihesari ekin genion su hark ez gintzan erre.
Baina amildegira urreratzen ginen pauso bakoitzeko
horrela ezin zela segi ikusi genuen.
Eta gu ez erretzeko albokoa ere ezin zela erre ohartu ginenean
albokoa laguntzea onena zela ere ohartu ginen.
Eta sua itzaltzeari ekin genion amildegiaren ertzean.
Eta horretan datza gure bizitzak gaur egun arte
eta nahiz eta suaren besoek gure albotik kendu gure albokoak
ur baldeak suari botatzen jarraitzen dugu
suak erretako lurretan berriz ere udaberria ernai dadin.

Bizitza joko bat zela uste genuen hasiera batean.
Eta konturatu ginenean bizitza joko bat izan zitekeela
eta neguaren ostean berriz ere loreak esnatzen zirela belardietan,
gure paradisua sor genezakeela ere kontura ginen
jainkoen eskurik gabe, jainkoen laguntzarik gabe.
Eta horretan doakigu bizitza, paradisuak imajinatzen,
egunsentiak imajinatzen, udaberriak imajinatzen.
Baina imajinatzeaz ere nazkatu gara
suak aurpegiak beroz erretzen dizkigun momentu hauetan.
Eta suarekin amaitu nahi dugu. Suak dena purifikatzeaz gain
suak dena suntsitzen baitu, baita purua dena ere.
Udaberriko loreak kasu.

BASAMORTUKO ELURRETAN URTZEKO OHITURA

Zure bizkarrean esmeraldazko marrazkiak egiteko ohitura nuen,
zure oinetan lapurraren eta poliziaren jokoak egiteko ohitura nuen,
zure sabelean tximeletak harrapatzeko ohitura nuen,
zure masailetan txoriak pausatzeko ohitura nuen,
zure ezpainetan ardozko gutunak idazteko ohitura nuen,
zure begietan itsasozko ispiluak apurtzeko ohitura nuen,
zure belarrietan Minotauroren ehizan ibiltzeko ohitura nuen,
zure ahoan alkimistarena egiteko ohitura nuen,
zure eskuetan veneziarrak bezala mozorratzeko ohitura nuen,
zure gorputzean basamortuko elurretan urtzeko ohitura nuen.

Ohitura nuen
eta orain memoriaren labirintoetan bakarrik ikusten ditut ohitura horiek,
memoriaren labirintoetan bakarrik,
memoriaren labirintoetan bakarrik.

BILUTSIK IKUSI ZINTUDAN

Bilutsik ikusi zintudan ilargi gorritan
eta mandire zuriaz estali zenuen zure biluztasuna
gorde nahian ikusgarri zena.

Bilutsik ikusi zintudan gela ertzean
eta begiak estali zenituen eskuarekin
ez nezan pentsa zu zinela bilutsik ikusi nuena.

Bilutsik ikusi zintudan udaberriz
udazkeneko loreak zimeltzen direnean
eta haizeak eraman zituen zure sabeletik gora.

Bilutsik ikusi zintudan ardoa mahai gainean
erori zela eta busti zuela zure azala,
busti zuela eta ez zela lehortu.

Bilutsik ikusi zintudan zazpi bagoi zihoazela
eta garrasi egin beharrean
eta leiho ertzeko loreak bota
ezpainek "zatoz" bat marraztu zuten
...
korrika nindoanean ihesi eskaileretan gora.

JALGI HADI MUNDURA!

Euskadi Irratia entzuten hizkuntz-politikaren inguruko eztabida topatu dut entzungai.

Eztabaida Kataluniako epaile batzuen sententziak piztu dute eta Generalitat-earen ondorengo erantzunak indartu su hori. Berria, Gara, Público (bi hauek gazteleraz) eta El Punt Avui-ko (azken hau katalanez) berriek hala diote adibide gisa.

Eta eztabaida horretan Martxelo Otamendik aipatu duen gauza bat oso interesgarri iruditu zait, honela zion gutxi gorabehera: "Azterritarrak Kataluniara edo Euskal Herrira etortzen direnean, Espainiara etorri direla diote, ez Kataluniara ez Euskal Herrira, Espainiara. Ondorioz, gaztelania dela hizkuntza nagusiaren uste osoa dute."

Arazo honekin amaitzeko Estatu propioa da bide bat, politika linguistiko bat gure ideien arabera antolatzeko inongo arazorik izan gabe. Estatu propioa izatearena, ordea, oraindik ez dago eratua eta beraz, gaurtik egun hori bitarte arazo hori konpontzeko beste forma batzuk asmatu beharko ditugu. Baldin eta honekin amaitu nahi badugu.

Nik Euskal Herriaren inguruan hitz egingo dut, Kataluniatik etorri den arren eztabaida, baina eztabaida gure ere egin dezakegu inongo arazorik gabe.

Kanpotarrekin elkartzen zarenean, askotan nazkatu ere egiten zara nongoa zaren azaltzen hasten zarenean, grabatu beharko genuke eta galdetzen diguten bakoitzean play-ri eman. Batzuk gustora entzuten dizute, halere. Interesatzen zaie gauza berriak entzutea, beste lurraldeetako errealitatea zein den egunkariek eta komunikabideek orokorrean diotenaz aparte. Eta gainera elkarrizketan kolaboratu ere egiten dute interesaren ondorioz. Beste batzuei ez zaie interesatu ere egiten nongotasuna non kokatzen den, zertan den ezberdina gainontzeko nongotasunekin etab. Interes faltaren ondorio. Bada jendea gure nongotasunaren berri ere ez dutenak geografiaren ondorioz edo beste edozein motiboren ondorioz.

Izaera ezberdin hauek kontuan hartuta, lana badugun seinale. Eta zein da lan hori? Gure nongotasuna munduan zabaltzea. Baina lehenik gu zein garen jakin beharko dugu, badakit asko hitz egiten dudala hauen inguruan, baina ez zaizkit batere gustatzen inozo ahoberoak loroen gisara bizi direnak. Batek hau esan dio eta nola berak horretan sinestu behar duen behin eta berriz errepikatzen du esan diona, interesatu ere egin gabe egia hala gezurra den. Ondorioz, batzuen ahoberokeriak gure nongotasunaren etiketa itxustu dezake.

Hezkuntzaren garrantzia dago hor. Eta hezkuntza ofizialak (eskolenei erreferentzua eginez) ez badigu ase-betetzen, ba mugimendu eta elkarte ezberdinek bultzaten dituzten hitzaldi eta eskola eta horrelako ekintzak baliabide oso politak eta aberasgarriak ditugu.

Baina hori lehen pausoa bakarrik da. Gure burua, gure etiketa, gure nazioa, gure identitatea, Euskal Herria munduan "saldu" behar dugu. Ezberdina baita Espainiatik, ezberdina baita Frantziatik, ezberdina baita Alemaniatik, ezberdina baita Britainia Handitik ... Guk gure kultura dugu, gure hizkuntza, gure historia, gure gatronomia, gure literatura, gure artea, gure herrigintza, gure ohiturak, gure errituak, gure mitologia ... Hau munduari azaldu behar zaio ikus dezan hona datorrean ez pentsatzeko Espainiara etorri dela. Donostiako Alde Zaharrera sartzen zarenean eta ikusten duzunean "You are not in Spain, you are in Basque Country" (uste dut hala dela dioena, aspaldi ez naiz azaldu bertatik eta), atzerritarrak pentsatzen jarriko dira seguruenik eta nahi badute informatzen saiatuko dira. Baina hau erraztu dezakegu baldin eta atzerrian azaltzen badugu gure errealitatea.

Nik uste barrurako lan dezente dugun arren, kanpora begira ere gure lana egin behar dugula. Gainera gure borrokan laguntza edota babesa lor genezake modu honetan, duguna baino gehiago. Oraindik gogoan dut Triesteko taberna batean Corriere della Sera egunkaria irakurtzen ari nintzela Espainiako mapa bat ikusi eta zera jartzen zuela: Paesi Baschi, la regione dell'independentismo più radicale (Euskal Herria, independentismo erradikalena duen lurraldea). Gure nortasuna zabaltzeko medioak bilatu behar ditugu horretarako, eta ez baldin badaude sortu, eta horrela atzerritarrak gure herrietan azaltzen direnean (turista gisa edo emigrazioaren ondorioz) hemengoaren berri izango dute eta ez liratezke sortuko gaur Katalunian gertatu dena.

Ignorantziaren erradikalaren kontra (dagoen errealitatea onartu nahi ez dutenei zuzenduta) ez dakit zer egin daitekeen.

 

ANTIDEMOKRAZIA NAHI DUGU!

Aurreko iritzi artikulan esan dut beste batean idatziko nuela Demokraziaren inguruan. Bai, Demokrazia D larriarekin. Bere handitasunaren ikur gisa.

Batzuetan pentsatzen jarri naiz honen inguruan, eta batzuetan horien askotan nire burua antidemokratiko izendatu dut. Antidemokratikoa, bai horixe. Eta seguru pentsatuko duzula antidemokratikoa banaiz stalinista, faxista, nazia edo antzeko zerbait naizela ezta? Logikoa guztiz. Edota frankista ere, baina euskaldun abertzale izanda frankista izatea ez da oso ondo geratzen, beraz ken dezakegu listatik.

Mitoak dioen moduan demokrazia Grezia zaharrean jaio zen, Atenaseko polisean. Perikles eta konpainia demokrazia haren irudi nagusienak. Eta demokraziak zer esan nahi du? Herriak agintzen duen gobernu forma. Herriak baino hiritarrek. Hiritarrek soilik zuten bizitza politikoan parte hartzeko aukera, ez-hiritar bezala izendatzen zirenak ezin zuten polisaren norabidean inolako hitzik esan. Eta garbi dagoen moduan hiritarren taldea adin nagusitasuna zuten gizonezkoek osatzen zuten, emakumeak ez-hiritar ziren.

Baina Peloponesoko gerraren ostean Atenasek eta Delosko Ligak gerra galdu zuten Sparta eta Peloponesoko Ligaren aurrean eta demokraziaren kontua denboraldi batez amaitu zen. Erroma izango zen berriz hau martxan jarriko zuena Made in Rome etiketarekin. Botaren edo italian bertan dioten moduan scarpa formaren esentzia horrekin. Baina kontutan hartu hau Erromako hirian bakarrik hartu behar dugula kontuan, Senatuaren bidez. Gero Senatu hau Aita Santuaren kontrolpera pasa zen krisi garaian hiriaren agintea norbaitek eduki behar baizuen eta duela gutxiko Kontzilioa eta Aita Santuaren ohiturak Errepublika eta Inperio garai hauetako aginte formetan dute jatorria.

XIX. mendean hasi ziren historia garaikideko mugimendu demokratikoak. Beno XVIII. mendea esatea egokiagoa da Ameriketako Estatu Batuen independetzia eta honen antolaketa demokraziaren lehen bertsio garaikidea izan baitzen. Europan Frantziako Iraultzak eta ondorengo Napoleonen konkistek zabaldu zituzten ideia libelal berriak. Horrela mende bat beranduago Frantzia eta Britainia Handia izan ziren I. Mundu Gerran eta are gehiago II. Mundu Gerran Demokraziaren alde borrokatu zutenak (Europan diot). Eta gerra irabazi ostean ezin propaganda hobea egin Demokraziari, Europako mamu berria garaitu duena (Adolf Hitler-en Reich-a alegia) eta Yalta ostean (1947) mamu zaharrari aurre egiteko egitura politikoa. Mamu zaharra diot Karl Marx eta Friedrich Engels-ek idatzi zuten "Alderdi Komunistaren Manifestua" liburuan hala definitzen baitute sozialismoa.
Ereserki frantsesak hala dio: Libertè, Egalitè, Fraternitè. Demokraziaren ereserkian kasik sar daitezkeenak. Kontua da iraultza sozial honi beste osagai bat sartu behar diogula: Britainia Handitik eta bereziki Ingalaterratik zetorren industrializazioa. Eta industrializazio zabaltzeak kontinentean barrena ez da ezer txarra, baina industrializazio hau kapitalismoa bezala ezagutzen den pentsamendu ekonomikoarekin azaldu zen. Honek baldintzatu egiten ditu Libertè, Egalitè eta Fraternitè hori. Eta gehi dezakegu kapitalismo horrek ez zukeela nahi eta nahi ez zuen izaera izan, izan zitekeen humanoagoa, baina ez zen hala izan eta gaur egun arte bere bortiztasunaren erradikalizazio batera eraman du. Sobietar Batasunarekin leihan ibili izanak garrantzi handia izan dezake erradikalizazio horretan, leihak beti egiten baikaitu basatiago.
Antzinako erregimenaren aurka altxa zirenek beste mundu bati ireki zizkioten ateak, baina iraultza batean ideia indartsuenak zabaltzen dira. Bestela galdetu Marat-i, bestela galdetu Trosky-ri. Eta horrela miserable berriak sortzen dira eta aberats berriak aurrekoen iluntasuna beren disdirarekin ez dadin ikusi. Eta 1848ko iraultzen ostean eta are gehiago 1871an Europako azken gerra amaitzen delarik denboraldi luze bat arte, garai berri bat sortzen da Frantzian Belle Époque deritzona. Ideia liberalek estatu osoa kontrolatzen dute (beren bariante kontserbadore edo aurrerakoiarekin, baina liberalak). Klase gizartea bera ere Europan zabaltzen da eta ideal eta ohitura berriak sortzen dira. Hemen hasten da demokrazia zabaltzen, sufragio unibertsala eskatzen hasten dira eta horrela urtetik urtera, hamarkadaz hamarkada jende gehiago igotzen da nazioaren gidaritzara.
Esan bezala tartean bi mundu gerra gertatzen dira eta 1945. urtera iristen gara. Europa mendebaldean demokraziak zabaltzen dira, ekialdean komunismoak. Eta hemen doa galdera: posible litzateke, adibidez, Frantzia batean frantses hiritar guztiak asanblea batean biltzea? Ezinezkoa da, beraz ipin ditzagun gure izan daitezkeen errepresentante batzuk gure errebeindikazioak asanblea horretan babes ditzaten. Eta horrela hauteskundeetan gure errepresentanteak aukeratzen ditugu, hauteskundeetarako deialdia dagoenean aukeratuko ditugu gure ideologiaren arabera eta horrela gure alde egingo dute beti. Alegia demokrazia errepresentatibo bat daukagu. Hau XIX. mendean ere gertatzen da, baina esanguratsuagoa da II. Mundu Gerra osteko demokrazia errepresentatibo hau momentuan bizi den jende kopuruagatik.
Honela politika herritik urrundu egin da, nahiz eta hiritarren kopuru osoak aukera izan beren herrialdearen politika erabakitzeko. Bai, eta gainera politika ez ezik politikariak ere urrundu dira benetako errealitatetik. Noiz gogoratzen dira gurekin? Hauteskunde garaian, interesatzen zaielako. Eta diskurtso ponpoxoak eta bozkak lortze aldera egin beharreko guztia egingo dute eta Quevedo baino Gongoraren estiloa egin dute bere, diotenak baino nola dioten da garrantzitsu. Jada hauteskunde programak berdin du, parlamentuan giltzapetzen direnean nahi dutena egingo dute. Ez zaie interesatzen herriaren (Konstituzioen arabera boterea ematen dien giza entitatearen) ongizatea, baizik Estatuaren ongizatea. Estatuaren iraupenak du garrantzia, herriarenak ez. Azken finean kanpoan saltzen dutena Estatua baita, ez Herria.
Eta Estatuaren itxura kaltetzen duen edozer antidemokratikotzat jotzen dute. Adibide moduan Público egunkarian agertu den berri hau. Demokratikoa bada Estatuaren izatea iraunarazi nahi duena, Demokraziaren barkutik itsasora botako naiz. Horregatik diot antidemokratikotzat jotzen dudala nire burua, nik ez dudalako nahi horrelakorik. Estatu baten funtsa Herrian baldin badago, funtsa osasunez ongi izatea izango litzateke gakoa. Bada metafora historiko bat XVIII. mendeko despotismo ilustratua ulertzeko eta zera dio: garai haietan fatxada pintatzen zuten kanpotik onngi ikus zedin etxea, nahiz eta barrutik pitzatuta eta erortzen egon. Eta egungo krisi ekonomikoak hori egin duela dirudi: aurpegia margotu ez ikusteko ditugun ubelduak. Akaso garai honi gure ondorengoen ondorengoek demokrazia despota gisa identifikatuko dute.
"Hik bultza gogor hortikan, ta bultza nik hemendikan. Ikusiko dek nola, nola laster eroriko dan." Gorka Knörr-en ahotsean. Laster horren denbora jakin nahiko genuke, ordea.
Eta diotenek Demokrazia Egiazkoa behar dela, hobe da antidemokratak garela esatea, horrela demokratak direla diotenek ez dute inongo zalantzarik egingo non gaudenaren inguruan. Beraientzat hau baita Demokrazia ...

MILITANTZIA KULTURALA

Ezagutzen nauenak badaki zenbat gustatzen zaidan hezkuntza, kultura eta euskarari buruz hitz egitea, gogoeta egitea. Horregatik, beharbada, dantza, bertsolaritza, literatura, herrigintza eta halako munduetan mugitu naiz nire udaberri mugatu hauetan. Edo akaso alderantziz da, mundu horietan mugitu izanak bultzatu nau mundu horiei buruz hitz egitera. Eta gaur ere, irratia dudalarik lagunkide, lerrook idazteari ekin diot, euskaraz, nire ama-hizkuntzan, nahiz eta beste hizkuntza batean ere idatz nezakeen. Orain Italian egonik italiarrez idaz nezakeen, edota gaztelaniaz edo gogo eta esfortzu gehiagorekin inglesez. Baina ez. Euskara hartu dut nire idazteko forma, blog hau euskarazko hitzez betea dago jende jakin batengana iristea bainuen asmo hasieran eta oraindik ez dut aldatu jo-muga. Beste jende batengana joan nahi izango banu hizkuntzaz aldatuko nuke, baina hau ez da kasua.

Eta zer aipatu nahi nuke sarrera edo testu honekin? Euskara dut mintzagai, pentsagai edo burugai oraindik. Idatzgai bihurtu nahian. Berriaren formatu digitalean Natxo De Feliperen elkarrizketa bat irakurri dut oraintsu. Euskal kulturaren egoera nola ikusten duen irakurri eta kezkatu edo egin nahiz. Mundu horretan nomada gisa mugitu naiz ni, nomada baino bohemio gisa, itzaletik bezala, nire kontura. Dantzan taldearekin, poesia errezitaldiak burutzen interesatzen zitzaidanean, bertsotan lagun artean, herrigintzan kolektiboan ... Inongo gidari funtziorik gabe edo hobekiago esanda beheko mailetan. Ondorioz begirada iristen ez den tokietan zer gertatzen den jakitea zaila egiten da. Bestalde oasis batean bizi izan naiz duela urte batzuk arte. Usurbilgo herria euskararen munduan oasis bat bezala hartu behar da. Hamasei bat urte arte herrian soilik mugitzen ginen eta beste nonbaitera joanez gero gure gustoko giroaren bila joaten ginen (Donostiako Alde Zaharra, Hernani, Zarautz ...), ahala gustorago sentitzen baikara. Beraz errealitatearen begirada oso partziala eta itxia genuen.

Oasis batetik munduara salto egitea zen Gasteizera Historia ikastera joatea. Herri ezberdinetako jendea, mundua ikusteko forma ezberdin bat, borroka egiteko baliabide ezberdinak, hitz egiteko era ezberdinak ... Denak beste mundu baterako ateak irekitzen zituen. Eta orain Italiara etortzeak oraindik gehiago, baina hau beste kontu bat da gaiarekin ez datorrena bat (edo bai?).

Beste herrietan eta hirietan nola dago euskara? Eta taberna bateko terrazan, kalearen erdian, zigarro, kafe, kanuto eta garagardo artean hitz egiten hasten zara euskal kosmopolismo linguistikoan. "Gurian beti!", "Segun zeñekin ...", "Hemen ez da erreza, zona euskaldunetik kanpo zero" ...

Eta konturatzen zara zure herriak ez duela denaren isla baterako ere balio, gauzak oso ezberdinak direla mugarrietatik beste aldera.

Militantzian mugitzen da euskara eta euskal kultura. Militantziaren arabera indartzen edo ahultzen da euskal kultura. Eta indartzeko aktibo egon behar gara une oro, aktibitate aktiboan su-etenik gabe. Gaur hitzaldi bat, bihar dantza emanaldi bat, bakarlari baten kontzertua ostiralean, film bat iganderako etab. eta etab. atsedenik gabe eta ordain saririk gabe, sari bakarra zure asmoak betetzen direla ikustea. Oso ikuspegi erromantikoa.

Baina militantziak ez du jateko ematen eta dena ezin da militantziagatik egin. Eta gaur egun gainean dugun krisi mota guztien artean egonik militantzia da forma bakarra kulturgintza aurrera eramateko. Eta politikak ez du intentziorik kulturari eskaini behar zaion postura eramateko eta murrizketa eta debekuen artean kulturak eta hezkuntzak jipoi handi bat hartzen dute instituzio eta administrazioaren aldetik. Hau jakina da denon artean, baina esan behar nuen.

Horrelako une batean zer egin behar dugu? "Goitik" ez badigute laguntzen, ergo guk mugitu behar dugu. Logikoa. Baina "Goikoek" badituzte formak mugimendua ez sortzeko. Komunikabideak, legeak, debekuak, betebeharrak ... Gaur egun Internet-a dugu eta mila gauza aurki ditzazkegu gure asmoak egiteko, baina beste hainbat gauza daude, opioa alajaina. Telebista, egunetik egunera programazio penagarriagoarekin, baina jendeak ikusten dituenak. Herriaren opio famatua. Opioa legeztatuta al dago?

Kulturgintza, herrigintza. Euria eta hotza eginda ere kalera atera behar dugu. Aztertu zer dagoen kalean eta horiek hobetzen hasi ahal bezain laster. Bakoitzak bere eremuan. Baina zerbait egin beharra dugu, ez badigute laguntzen geure artean laguntzen ibili beharko dugu. Hemen bada esaldi bat izugarri gustatzen zaidana: Ametsek InBECendentziako ekitaldian irakurri zuena: "Politikak bermatzen ez badu liberazio kulturala, beharbada kulturak beharmatu beharko du liberazio politikoa". Eta norbaiti okurritzen bazaio politikak bermatu behar duela dena, demokraziak bermatuko duela liberazio forma oro ... Bai, bai, hurrengo batean hitz egingo dut Demokraziari buruz, zer den Demos bat eta zer den Krazia bat. Hori etxeko lan moduan (niretzat noski).

Beharbada chipa aldatu behar dugu, beharbada begiak aldatu behar ditugu edo betaurrekoak ipini hobeto ikusteko ikusi behar duguna. Badakizu politikan bi urtean behin bakarrik parte hartzen duzula (politika instituzionaletan) gutxi gorabehera, baina herrigintzan egunero jardun daiteke. Egunero hondar ale bat ipini mendia osa dadin. Eta mendia eginik mendikatea egiten hasi, auzoz auzoko, herriz herriko mendikatea denak lotuko gaituena. "Goikoak" badakigu nola mugitzen diren eta zertan mugitzen diren, gure izatea estatuaren salbaziorako, ordenaren salbaziorako bakarrik interesatzen zaie, inork ez digu ezer oparituko, autopariak egin beharko dizkiogu geure buruari. Zoriontasunaren eta edonismoaren pentsamenduak guk eratu behar ditugu. Zoriontsu izateak ederrago egingo baitu gure izatea, nik uste.

Eta norbaiti zerbait berritzailea otzen bazaio, gure kulturari indarra edo kosmopolismoa emango badio, lagun dezagun, zergatik ez? Musika talde berri bat, antzezlan anormal bat, bertso talde bat euskara hain zabaldua ez den toki batean, film amateur bat ... Guk ez badio laguntzen albokoari, beste inork ez dio lagunduko. Hau izan daiteke gure kultura indartzeko erabil beharko genukeen militantzia kulturala. Eta militantzia kultural horrek indar dezake liberazio politiko hori.  

IRAUNTZAILE ETA IRAULTZAILE

Aspertuta nengoen eta erabaki dut Twitter-eko kontuko sarrera aldatzea. Eta zer otuko eta iraungitze- data. Irauntzaile bezala definitu dut iraunten duena eta horrela definitu dut nire burua ere. Zergatik ez? Autodefinizoak norberak egiten baitizkio bere buruari. Irauntzaile alajaina. Eta gero konturatu naiz irauntzaile izatetik iraultzaile izatera hizki bateko aldea besterik ez dagoela. Eta nola garuna eta pentsamendua inoiz ez den geldirik egoten, Joaquín Sabinaren abesti bat etorri zait burura: Embustera ("Vinagre y Rosas" diskokoa, 2009). Bertan hala dio bere bertso batek :"la muerte es solo la suerte con una letra cambiada". Irauntzaile eta iraultzaile bezala!

Eta azken finean nik horrela ikusten dut dela kontuaren esentzia. Hizki batek aldatu behar du batek bestera pasatzeko. Beti ezin da ibili iraun eta iraun, iraungitze-data bat du iraupen guztiak. Iraunaraztea pisu bat bihurtzen da azkenerako baldin eta iraun behar duen hori ez bada gai bere kabuz irauteko. Eta ingurukoek medio ezberdinen bitartez iraunarazi egiten dute, edo baita behar. Behar bat bezala azaleratzen da iraunarazte hori. Adibide moduan: gaur egun ditugun idealak. Ez al dira modaz pasatakoak? Nik hala dela pentsatu izan dut maiz, ez diotela erantzuten gaur egun jendeak eskatzen duenari. Eta idealak beharren arabera aldatu beharrean beharrak idealen arabera aldatzen ditugu. Zergatik? Saltzen digutena hori baita, ideal horiek iraunaraztea. Komunikabideen bidez, filmeen bidez, liburuen bidez, modaren bidez, artearen bidez, hezkuntzaren bidez ... Eta horrela goaz, norabidea markatu digute eta amildegira hurbiltzen ari gara. Edo beharbada jada amildegian behera goaz segurtasun neurririk gabe.

Baina esan bezala irauntzaile izatetik iraultzaile izatera hizki bateko diferentzia dago. Horrek ez du esan nahi sinplea denik aldaketa hori, diferentzia minimo bat dirudien arren bada amildegi izugarri bat bien artean. Iraunaraztetik iraultzera. Eta irauli ondoren iraun behar da edo iraultzen jarraitu? Baina hori irauli ondorengo galdera bat litzateke eta oraindik ez dugu irauli, ez ditzagun ekintzak aurreratu. Edo agian hori litzateke egokiena, ondorengo ekintzak adostuak izatea. Baina horren aurretik bada beste gauza bat egin behar dena. Irauntzetik iraultzera pasatzea.

Irauntzetik iraultzera. Garaia baita zama hori bizkarretik kentzeko. Iraunarazteak dakarren pisu eta zama guztiak nora daraman gizakia gure begiekin ikusten dugu, ez oso toki onera. Eta azkartasun handiegian doa, goaz, bizkarreko zamaren inertzia. Eta gure, gazteoi zuzenduta, iraungitze-datak eta bizkarrean daramagunarenak oso data bertsua dutelaren ustea dut.

Irauntzetik iraultzera dagoen diferentzia hori apurtzen hasi behar dugu, lehena abandonatu eta bigarrenera hurbildu. Bakoitzak bere sistema edukiko du horretarako, baina hobe gaur hastea horretan eta ez uztea gerorako. Dena uzten badugu biharko ez dugu denborarik izango ezertarako eta koltxoiak egiten hasi beharko dugu hartuko dugun hostiak min gutxiago eman diezagun. Masokistak beti daude, ordea.

Irauntzetik iraultzera. Pasa gaitezen batetik bestera. Ez al duzu uste badela garaia horretarako? Igor Elortzak hala abestu zuen 2013ko urtarrilean Oiartzunen egin zen presoen aldeko bertso-jaialdian: "Bada garaia herri zahar honi bertso berriak jartzeko." 

NIK USTE NUEN EZBERDINA IZANGO ZELA

Nik uste nuen ezberdina izango zela, ez zuela inongo antzarik izango aurrekoarekin. Beno, ñabarduraren bat agian, baina ...

Gazteok gure burua autokritikatzea edo gazte batek beste bat kritikatzea edo antzeko gauzak ez dira oso ondo ikusten geure artean. Normala. Gazte eta errebelde! Gure izatea errebeldian funtsatzen da eta ondorioz errebeldetasunak bihurtzen eta egiten gaitu gazte. Zeinen sinplistak. Sinplismoa eta inozokeria, ordea, ez dira sinonimo. Batek badu bere konplexutasuna ere, besteak sinple hitzaren esentzia ere ez du usaindu ere egiten. Eta gure errebeldia zertan funtsatzen da?

Beharbada zerbait ezberdina idatziko nuen nire kokapena dela eta. Munduaren amaiera honetatik gauzak beste era batera ikusten dira, internazionalki beharbada. Eta internazionalismo horretan nazio mailan pentsatzen. Viena itsasoari begira dagoen txoko honetan garrantzi handiagoa dute Bersani eta Grillo eta Berlusconi bezalakoek. Edota Aita Santu berriaren aukeraketak, egunero hiriburutik datozen berriak. Ma che cazzo! (gestu italiar eta guzti)

Hona etorri aurretik orain dela egun batzuetatik Ernai deitzen den gazte erakunde berriaren sorkuntza lanetan ibili nintzen. Errealistak izanda esan dezagun espermatozoide batzuk ginela garai hartan obulu baten bila ernatze bidean. Hori udan zen, eta martxoa arte hilabete batzuk pasa dira. Txostenak irakurri, kontzeptuak aztertu, eztabaidatu honen eta bestearen inguruan ... hondartzara joan beharrean egiten zuen eguraldiarekin bulegoan geratzen ginen, itzalpean, freskuran gure idealismo guztiak martxan jarriz.

Atzo bukatu nuen liburu bat. Michel Onfray filosofo frantsesak idatzia: Politiche della felicità (Zoriontasunaren politikak). Idealismo motak guztiak arbuilatu eta edonismorako joera batekin aztertzen zituen XIX. mendeko pentsalari nabarmenenak beti ere politikaren alorrean. John Stuart Mill eta Mikail Bakunin irakurri ditut bakarrik, besteen beharrik ez bainuen. Sozialismoa irakurtzeko bi forma hain zuzen. Hirugarren ikuspegi bat ere irakurri dut, Karl Marxena, norena bestela (pentsatuko duzu). Hiru izen hauetatik hirugarrena jainkoaren postuan ipiniko lukete gehienek. Bigarrena anarkista zikin bat bezala, koherentziazko ezer egiten ez dakiena. Lehenaren berri, agian, oso gutxik, nahiz eta pentsalari garrantzitsua izan zen edonismoaren eta feminismoaren ikuspegitik.

Eta hau zertara dator? galdetuko duzu seguruenik. Ernai gazte talde honen hasiera hartan, oraindik Ernai deituko zela ez genekien hartan, beste forma batera ikusten nuen mundu berri hau. Ideia zoragarriak iristen ziren esku artera, goazen hau egitera eta gero beste hau eta azkenik hura. Utopikoa zirudien denak, oso urruti jarrita zeuden helburuak, baina zer hostia! Euskaldunak bagara nola ez ditugu lortuko bada!

Nik beti eman diot garrantzia handia kulturari, beharbada mundu horretan murgilduta nabilelako poesia, idatziak, dantza, pintura, literatura, bertsolaritza ... bezalako mundu eta itsaso zabaletan. Eta kulturarekin batera hezkuntzaren garrantzia. Gaur egungo atentatu, holokausto, gerra kultural eta akademiko guztiak ikusita (Wert-en erreformak kasu, baina modu pasiboan ere beste mila kasu topa daitezke) mundu horren mugimendu bat egon behar litzateke. XIX eta XX. mendeetan, ikasia dudanez, hainbat eskola ezkertiar eratu ziren langileei eta eskolara joan ez zirenei kulturaren eta hezkuntzaren oinarriak erakusteko. Adibide bezala Georges Politzer (Nagyvárad, gaur egun Oridea, Austro-Hungariar Inperioa, 1903 - Mont Velérien, Frantzia, 1942) langile eta hauen semeei filosofia erakusten zielarik Parisen. Baina atzo enteratu nintzen Ernai-ren lehen ekintza Beasaingo Batzokian pintadak egitea izan zela.

Ekintza honen harira bi gauza: bat, ez al zen esan erankunde berri honetan ezkutaketan ez ginela jolastuko? Bi, sormena balore garrantzitsu bezala aipatzen zen, ondorioz, non hostia dago gure super sormena? Sakon ditzagun bi kontu hauek azaletik bada ere.

Ezkutaketan jolasten. Beldur diogu aurpegia ikus diezagutenari? Eztabaida da bidea diote parlamentuetatik eta burokraziaren tronuetatik. Jolas dezagun beraien arauekin, egin dezagun eztabaida horman pintatutakoari buruz. Beharbada produktiboagoa izango da eztabaida horretan sor daitekeena eta horrek emango diguna.

Sormena. Non hostia dago sormena? Hormak pintatzea modaz pasata dago, buruari eman diezaiogun kritikarako beste forma batzuk asmatuz. Gai gara utopiarik utopikoena diseinatzeko bere detaile edo ñabarduna txikienarekin eta kritikarako moldeak eta formak aldatzen ez dakigu.

Kritikarako une beti dago eta baita autokritikarako ere. Beharbada idealista samarra naiz eta egoista aldi berean nire pentsamenduarekin bat egiten ez duten ekintzak (ideiekin ez bezala) arbuilatzen ditudanean. Baina aldaketa garaia deitzen dugun honetan aldaketak egitean errotzen dela uste dut aldaketen garaia. Ekintzek definitzen gaituztela sinestuta nago, akaso ez da hala izanen, baina jokuko arauak ipinita daude. Aldatu behar direla? Noski baietz, baina badaude aldaketak egiteko beste formak ere.

Nik uste nuen ezberdina izango zela ... Oraindik uste dut ezberdina izango dela. Lapsus txiki bat. Oinez ikasten ari den haurra erortzen den modu berean. Eta kantuak erortzen ikasten baita oinez esaten duen modu berean, ez gaitezen enpeinatu behin eta berriz erortzen eta has gaitezen bidea egiten. 

DESAGERTZEN

Ispiluei begira ispiluak begi eta begira
begiei ispilu balira bezala.
Nerbioen barnean odola eta odolaren barnean
ilegala.
Deitu hau, deitu hura. Deitu poliziari,
anbulantziari, suhiltzaileei bere gorputza itzali dezaten.
Bideak itxi egin dituzte, moztu.
Dimisioa aurkeztu zion mutilak. Atearen beste aldetik.
Begian zigarroa itzali zuen.
Eta loreak ... loreak eta izarrak eta ilargia eta katuak ...
hiztegietatik desagertu ziren,
bere hiztegietatik. Agur. Eta berak ere desagertu nahi izan zuen
ispiluei begira ispiluak begi eta begira
begiei ispilu balira bezala.

ATERKI BAT BESAPEAN ZERAMAN NESKATOARENA

Euri tantetatik babesteko aterkia zabaldu behar zenuela esan zizuten.
Baina hau esandakoan ahaztu zitzaien aterkia aipatzea.
Garai hartan haur bat besterik ez zinen.

Orain beti aterki batekin ateratzen zara kalera.
Jendeak txutxumutxuka:
"Baina zer ari da aterki batekin?"
"Sekulako eguzkia eta aterkia?"
"Esaten nuen bai neskato hura ez zela oso normala."
"Gurasoek zer esana izango dute ba?"

Eta zuk aterkia zabaltzen jarraitzen duzu
babes beharra duzun bakoitzean.

OLERKIA 15

Kafe aroma zigarrokinen alboan,
naufrago bat zure labirintoan,
itsas-argia behelainoan,
goizeko ihintza zure kobazuloan,
karamelua gorria ahoan,
orgasmo bat zure ondoan.

OLERKIA 19

Inozoak gara,
txontxongilo teledirigiboak.
Jaiotzen garenetik kontrolatzen gaituzte
eta hil ostean ez gaituzte bakean uzten.
RIP?
Bere bertsio laurogeitarrak zentzu gehiago du.

OLERKIA 22

Kulero bustiak oparitu zenizkidan.
Amak garbitzera bota zituen
arrebarenak zirela pentsatuz.
Orain usaintzen ditudanean
garbigailuaren usaina hartzen diet
eta ez larrutan egin ostean
abandonatu zenudan egunarena.

OLERKIA 10

Behin azti batek
euria ekarri zuen basamortura
eta bertako biztanleek pozarren ospatu zuten
ondorengo aberastasuna.
Azti hil da,
eta basamortuko biztanleek berriz euria
nork ekarriko duen zain daude.

OLERKIA 11

Suak berotu egiten du,
batzuetan erretzeraino.
Bere izate maltzurragatik
kontrolpean izaten saiatu gara,
baina behin gure kontroletik ihes egin digu
eta su horretan kiskaltzen gabiltza ordutik.

OLERKIA 5

Izaki Ahalguztidunak sortu genituen
ulertzen ez genuena ulertzeko.
Eta hain izan ginen inozoak
ulertzen ez genuena ulertzean
ez genuela ulertu
zergatik oraindik ulergarria ulergaitzarekin
ulertzen saiatzen ginen.

OLERKIA 6

Ipuinetan piztiak iluntasunean ezkutatzen dira
beldurrez eguzkiak ikusiko dituen.
Baina hori ipuinetan bakarrik da.
Egiazki eguzkitan ibiltzen dira piztiak
axola eta errukirik gabe
piztikerietan.

OLERKIA 4

Belardian loreak ederrak dira.
Belardian eder jaiotzen dira
eta belardian eder hiltzen.
Belarditik kanpo eder izan daitezke,
baina heriotzik itsusienak itxaroten die.

OLERKIA 3

Leviatana pizti bat da,
mitologikoa.
Krakena pizti bat da,
mitologikoa.
Deabrua pizti bat da,
mitologikoa.
Gizakia piztia bat da,
egiazkoa.
Eta gizakiak piztiak sortzen ditu.
Kontua da egiazkoak edo mitologikoak diren.

OLERKIA 12

Sinesmenak hauskorrak dira.
Gure izatea garatzeko balio duten bitartean
ondo,
baina horrela ez denean
denboragaltze hutsa da
sinesten genuenean sinestea.

FRESKATU DEZAGUN GURE AURPEGIA

Zenbat gustatzen zaidan ikustea jendeak nolako garrantzia ematen dion historiari gaur egun! Harrituta geratzen ari naiz han eta hemen entzuten ditudan iritzi eta diskurtsoekin. Beharbada mundua aldatzen ari denaren seinale bat izango da hori dena. Seguru hori dela.

 

Youtube-ko bideoak ikustea denbora-pasa entretenigarri bat da inolako zalantzarik gabe. Eta bideoa ikusi ondoren horri buruzko iritziak irakurtzea. Jendeak bere jakinduria azaltzeko parada ezin hobeago bat. Eta bideo askotan jendeak historiari buruzko iritzi eta parrafada batzuk idazten dituenean ezin isilik geratu. Mugimendu betean dagoen gizarte honek bere sustraien berri izan nahiko du, eta zerbait jakitean ezin izaten du isilik geratu eta mundu osoari irakurri duen artikulua eta liburu bateko parrafoa goitik behera errepikatzen du. Eta egon zaitez ziur jakintsuetan jakintsuena bezala ikusiko duela bere burua astakeria bat idatzi duen tipoari sekulako eskarmentua eman baitio.

 

Baina hau ez da gauza berria nire inguruan. Oraindik gogoan dut aurreko urtean Amaiurrera egin genuen bidaia. Jakingo duzun moduan 2012. urtea Nafarroako Erresuma konskistatu zutenaren 500. urteurrena ospatzen zen. Ospatu baino gehiago gogorarazi, askok zioten moduan hemen ez baikenuen ezer ospatzeko. Zorionak, ezkontza bat, haur baten munduratzea, bikote baten ez dakit zenbagarren urtea lehen musua eman zutenetik ... horrelako gauzak bai, horiek ospatzen dira, baina konkista bat? Baldin eta garaipena lortu zuenaren bandokoa ez bazara. Baina utz dezagun hau une batez, akaso beste baterako utziko dugu. Kontua da Ezker Abertzalearen barnean kokatutako gazteen artean "Jalgi hadi garaipenera!" ekimena sortu zela konkista hura gogoratze aldera eta mugimendu horretako hainbat gaztek ekimenarekin bat egin zuten, nola ez. Guk Buruntzaldean ere gure aletxoa ipini nahi izan genion kontuari eta Andoain, Hernani, Lasarte-Oria eta Usurbilgo gazteok Amaiurrera antolatu genuen bidaitxo bat, egun-pasa bat aitzakia horrekin bertan elkartutako gazteok elkar ezagutu gintezen. Eta bertaratu zen klasekide batek egun-pasa hura baino aste batzuk lehenago komentatu zidan nola mugimendu edo ekimen hura sortu aurretik inor ez zela interesatzen Amaiurren pasa zenaz. Bera gazteluaren indusketa-lanetan ibili zen uda batez eta horregatik friki deitu ziotela esan zidan. Beraz historiaren inguruan interesatzen dena friki bat da? Egunero ikasten da zerbait. Eta ekimen horren baitan sortu zen giro hark gazteak pentsaraztera ematea baino honetarako balio izan zuen: euskal nazionalismoa eta independentzia nahia Amaiurren borrokatu zuten 200 soldaduen balentrian funtsatzen dela. Eta zergatik ez da oinarritzen Noainen borrokatu zutenenetan? Edo nafarren aliatu ziren frantsesetan? Eta oraindik buelta handiago bat emanik honi, zergatik gure independentzia ez da funtsatzen Pelayoren Covadongako altxamenduan eta altxamendu horren ondoren etorri zen Errekonkistan, Errekonkista horren parte delarik Gaztelak Nafarroa konkistatu izana?

 

Artikulu hau irakurtzen zoazen heinean akaso gogoratuko zara blog honetan ageri den "Leiendetan itsututa" artikuluan. Bertan nioen moduan, itsutu egin gaituzte. Mugimendu nazionalista bat bere arriskuan ikusten duenean sortzen da, populazio bat eta bere kultura arriskuan daudenean. Mugimendu nazionalista bat defentsa bat da, ez duzu zurea dena galdu nahi eta ondorioz zurearen gaineko kontrol osoa lortzeko formak bilatu eta errebeindikatzen dituzu. Eta gurearekin berdina gertatzen da. Gure kultura arriskuan ikusi dugunean independentzia oihukatzen hasi gara. Eta eskakizun horri funts bat ipintze aldera historian bilatzen ditugu gure oinarriak. Baina ezin dugu esan erromatarren aurka borrokatu zutenak edo herri indoeuroparrak Kantauriko zonalde honetan geldiarazi zituztenak direla gure nazionalismoaren edo independentziaren hasiera. Mesedez, ez gaitezen horrelako engainuetan erori.

 

Baina "Leiendetan itsututa" artikulu txikiaren edo nire pentsamenduaren ataltxo horri berriz heldurik, zergatik funtsatu behar gara iraganean? Iragana ez da existitzen, eta existitzen ez den zerbaitetan funtsatu behar ditugu gure izatearen oinarriak? Orain norbaitek pentsatuko du nondik atera dudan iragana ez dela existitzen dioen ideia hori. Ba erantzungo dizut baldin eta horrela pentsatu baduzu: Matthew Johnson arkeologoaren ideietatik hartu dut (Honen inguruan irakurri nahi baduzu: "Teoría arqueológica. Una introducción."). Nahiz eta absurdoan pentsatzea gustatzen zaidan, izan gaitezen praktikoak momentu batez, ez gaitzatela engainatu gure historiaren labirintoetan murgiltzen garen orotan. Independentzia nahi dugu. Zertan funtsatzen duzu zure nahi hori? Nahi horretan bertan, gutxi iruditzen zaizu?

 

Denbora eta indarra galduko dugu lortu nahi dugun hori lortzean leiendak, mitoak, heroiak, jainkoak eta dena delakoak idazten. Gure artean borrokatzen astia gero ere hor egongo da, baina faborez, goizean esnatzean aurpegia garbitzen den moduan, joan gaitezen komunera eta freskatu dezagun gure aurpegia eta ea ideiak argitzen zaizkigun.

 

Eta orain berriz ere youtube-ko bideoak ikusten jarraituko dut, akaso beste zerbait idazteko ideia otzen zait. Aurretik zigarro bat hala ere, mmmm, paketea hutsa dago? Beraz erosi egin beharko dugu etxe honetan beste inork ez baitu erretzen eta.

KALEIDOSKOPIOTIK BEGIRA AMETSAK OPARITZEN DITUT POESIA EMANALDIA

Bihar arratsaldeko 19.00etan "Kaleidoskopiotik begira ametsak oparitzen ditut" poesia errezitaldiaz gozatzeko aukera izango da Zarautzko Putzuzulo Gaztetxean. Arrats atsegin, ezberdin, surrealista bat igaro nahi baduzu gonbidatua eta ateak zabalik izango dituzu. Psychedelic tea room-eko ateak zabalik, lehioen beste aldeak deskubritzeke.Eta ametsen fabrika baldin bada Putzuzulo, ametsak oparitzeko jendea behar dugu. Zure esperoan egongo gara.
Tokia: Zarautzko Putzuzulo Gaztetxea
Eguna: 2013ko urtarrilak 3
Ordua: Arratsaldeko 19.00etan